Ammuzeßta aigua ßuomi-ugrilazet rahvaß elettih Tverin mualla. Historikat
kirjutetah, ßto ennen slav’anskoiloida rahvahie elettih rahvaß, kumbazie ßanottih
vessi, meri, àuudi. Kuin tuldih slav’anat lämminrannaßta päin, niin nämä rahvaß
eissüttih vilurandah.
12. vuoèißadalla Luadogan järven laßkurannalla i edemmä pohjah
päin eli rahvaß, kummasòa kuàuttih korela. Rahvahalla oli oma kieli, omat tavat, oma
kuìtura. Vuodena 1227 Novgorodan kniäzi Jaroslav Vsevolodià rubei rissittämäh
karielazie. Hiììakkazin karielazet otettih uuven vieron, no vielä monie vuoèißadoida
vierittih vanhoida jumaloida.
13. vuoèißadalla ßvedoilla da veniäläzillä keßkenäh
alottuaài ßuuri tora karielazin mualoin tuaàài. Moni kerdua hüö torattih i juattih
ßidä muada. Vuodena 1323 Viipurin i laßkurannan otettih ßvedat, a nouèurannan otti
Novgoroda. Luadogan rannalla srojittih kriepostin i èen luoh linnan Korela. Enèimmäzet
pagolazet lähtei elämäh Veniällä. No ßillä kerdua ei ollun äijä uidijua, voiàài
piettüö Korelan luona.
Vuodena 1580 ßvedat tuaß alotettih voinan i heilä ßai kiskuo
Korelan linna. £iidä vuodena 1617 Stolbovan dogovorua müöò kaikki nouèurannnan
karielazin muat i Korelan linna jiädih ßvedoilla käzih. £vedat noßßettih veœma
äijäldi nualogat, kaikilla karielazilla kiellettih pravoslavnoin vieron. Pidi ottua
vieraß ìuteranskoi viero. Karielazet perehineh hebozilla ruvettih uidimah pagoh
Veniällä.
Veniällä karielazie priimittih, annettih muada i dengua. Àuari
elännäkßi ando karielazilla muada Novgorodan, Tverin, Jaroslavìan, Smolenskan i
Kalugan luona. Kaikkie ßuurembi ühtehüß piädü Tverin luoh Bieèeàköin mualla.
Nämä muat oldih ßilloin rahvahattomat: eläjät kuoldih nälgäh, morußta,da
voina-aigah litvanke tapettih äijän rahvaßta. Edizeh karielazet oldih vain àuarin
omat, ßidä aijan aloh àuari rubei andamah karielazie lahjakßi bajariloilla.
Kaikkiedah vuodeh 1660 ßuat Veniällä tuli enämbi 30000 hengie.
£iidä vielä lizäüdü karielazie Veniällä v. 1721 Nißtadskoin dogovoran jälgeh.
Tverin mualla karielazet eletäh vähättä 400 vuotta veniäläzillä
keßßeßßä. £äilü kieli i erähät tavat. Tverin mua lieni karielazilla oma. Ollah
ßüväßti laßkiettu juuret täh muah. Nügüzellä aigua karielazet eletäh
Bieèeàköin, Maksuatihan, Ruameßkan, Lihoslavìan, Spiirovan, Vesjegonskan, Zubcovan
rajonoissa.
Ìudmila Gromova